Phú dưỡng là gì? Nguyên nhân, hậu quả và cách xử lý chi tiết

Phú dưỡng xuất hiện trong nguồn nước là nguyên nhân gây ra nhiều vi khuẩn gây hại, nếu không được xử lý kỹ càng và đúng cách sẽ để lại hậu quả lớn. Vậy nguyên nhân gây ra phú dưỡng là gì? Đâu là cách giải quyết phú dưỡng phù hợp? Trong bài viết sau đây, Môi Trường Song Phụng sẽ cung cấp những thông tin cần thiết đến bạn về vấn đề “phú dưỡng là gì” và cách giải quyết hiệu quả.

Phú dưỡng là gì?

Phú dưỡng là hiện tượng trong môi trường nước khi có quá nhiều chất dinh dưỡng, chủ yếu là nitrat (N) và phosphat (P), được đưa vào từ các nguồn như phân bón, nước thải sinh hoạt, công nghiệp hoặc nước cống rãnh. Khi hàm lượng nitrogen vượt quá 300 µg/l và phosphorus vượt quá 20 µg/l trong nước, hiện tượng phú dưỡng xảy ra.

Hiện tượng này làm tăng trưởng quá mức của tảo và các sinh vật phù du trong nước, dẫn đến các mảng tảo xanh nổi trên mặt nước, ban đầu là các mảng nhỏ sau khi trải qua thời gian dài dài dẫn đến mảng lớn, làm giảm ánh sáng và oxy hòa tan trong nước. Hậu quả là thiếu oxy, gây chết cá và các sinh vật thủy sinh khác, làm mất cân bằng hệ sinh thái và ô nhiễm môi trường nước, thậm chí gây mùi hôi thối, ảnh hưởng đến đời sống con người và hoạt động du lịch

Nguyên nhân gây ra hiện tượng phú dưỡng

Hiện tượng phú dưỡng xuất hiện phổ biến ở các ao, hồ, sông, suối… do sự tích tụ quá mức của các chất dinh dưỡng trong nước, đặc biệt là nitrat và phosphat. Dưới đây là những nguyên nhân chính dẫn đến tình trạng này:

Sử dụng phân bón trong trồng trọt

Việc sử dụng phân bón hóa học với liều lượng cao hơn mức cần thiết khiến cây trồng không hấp thụ hết, phần dư thừa sẽ bị rửa trôi vào nguồn nước nhờ nước mưa hoặc nước tưới tiêu. Phân bón thường chứa nhiều nitrat và phosphat – hai tác nhân chính gây phú dưỡng. Khi thấm vào sông, hồ, ao, chúng thúc đẩy sự phát triển quá mức của tảo và thủy sinh.

Xả nước thải trực tiếp ra môi trường

Tại nhiều khu vực đô thị hoặc nhà máy, nước thải chưa qua xử lý được xả trực tiếp ra môi trường. Nguồn nước này thường chứa chất tẩy rửa, thực phẩm thừa, xà phòng và các hợp chất hữu cơ giàu dinh dưỡng – là nguồn cấp dồi dào cho hiện tượng phú dưỡng nếu không được kiểm soát.

Nước thải chăn nuôi

Các trang trại chăn nuôi thường thải ra lượng lớn phân và nước tiểu động vật chứa nitrat và phosphat. Nước rửa chuồng, vệ sinh thiết bị chăn nuôi nếu không được xử lý hợp lý cũng sẽ cuốn theo các chất ô nhiễm và đổ vào nguồn nước tự nhiên, làm tăng nguy cơ phú dưỡng nghiêm trọng.

Xả chất thải từ ngành thủy sản

Các khu vực nuôi trồng thủy sản, như các trang trại cá và tôm, thường xả nước thải chứa một lượng lớn chất hữu cơ, phân cá, thức ăn thừa và chất dinh dưỡng không được sử dụng hết. Những chất này dễ dàng làm ô nhiễm nguồn nước và gây phú dưỡng khi chúng hòa vào các ao hồ, sông suối.

Thực vật thủy sinh chết và phân hủy

Khi các thực vật thủy sinh trong hồ, ao, hoặc sông chết đi và phân hủy, chúng giải phóng một lượng lớn chất dinh dưỡng như nitrat và phosphat vào nước. Sự phân hủy này không chỉ làm giảm chất lượng nước mà còn tạo điều kiện cho tảo phát triển mạnh mẽ, gây hiện tượng phú dưỡng.

Sự thay đổi khí hậu

Tình trạng biến đổi khí hậu làm gia tăng tần suất và cường độ mưa, dẫn đến hiện tượng rửa trôi phân bón và chất ô nhiễm vào nguồn nước. Ngoài ra, các yếu tố như nhiệt độ nước tăng cao cũng kích thích sự phát triển nhanh chóng của tảo, làm trầm trọng thêm tình trạng phú dưỡng.

Khai thác tài nguyên nước bừa bãi

Việc khai thác nước ngầm và nước mặt không kiểm soát, đặc biệt là trong các khu vực nông thôn, có thể dẫn đến giảm chất lượng nước. Quá trình khai thác và sử dụng nước thiếu bền vững, kết hợp với việc không xử lý nước thải đúng cách, cũng có thể góp phần gây phú dưỡng.

Tìm hiểu thêm: Phương pháp xử lý nước thải chăn nuôi heo hiệu quả, phổ biến

Hậu quả của hiện tượng phú dưỡng

Gây mùi hôi thối

Hiện tượng phú dưỡng dẫn đến sự phát triển nhanh chóng của tảo và thực vật thủy sinh. Khi các sinh vật này chết đi, chúng bị phân hủy bởi vi khuẩn, tạo ra khí amoniac, hydrogen sulfide và methane, gây ra mùi hôi thối. Sự tích tụ của bùn và các chất hữu cơ ở đáy hồ và sông do quá trình phân hủy không hoàn toàn tạo ra mùi hôi thối khó chịu.

Gây mất mỹ quan

Tảo xanh lam, tảo lục và các loại tảo khác phát triển mạnh mẽ, làm cho nước có màu xanh đục, xanh lục hoặc thậm chí màu đỏ, khiến nước mất đi vẻ đẹp tự nhiên và trong sạch của bề mặt ao hồ. Một lớp tảo dày đặc trên bề mặt nước gây ra hiện tượng “bùng nổ tảo,” làm nước trông giống như bị phủ bởi một lớp thảm xanh.

Ảnh hưởng tới thủy sinh

Khi tảo và thực vật thủy sinh chết, vi khuẩn phân hủy chúng tiêu thụ một lượng lớn oxy, dẫn đến tình trạng thiếu oxy trong nước (hypoxia). Thiếu oxy gây ra hiện tượng vùng chết (dead zones), nơi các loài cá và động vật thủy sinh không thể sinh sống, làm giảm đa dạng sinh học. Một số loài tảo và vi khuẩn phát triển mạnh mẽ hơn các loài khác, gây ra sự mất cân bằng trong hệ sinh thái thủy sinh. Các sinh vật chết đi sẽ tạo ra một lượng lớn xác sinh vật nổi trên mặt nước, gây mất mỹ quan nghiêm trọng.

Chất lượng nước bị suy giảm

 Sự gia tăng nồng độ các chất dinh dưỡng như nitrat và phosphat trong nước dẫn đến hiện tượng phú dưỡng, làm suy giảm chất lượng nước. Sự phân hủy của tảo và các sinh vật khác tiêu thụ một lượng lớn oxy, gây ra tình trạng thiếu oxy hòa tan trong nước (hypoxia), làm giảm chất lượng nước nghiêm trọng. Một số loài tảo, đặc biệt là tảo xanh lam (cyanobacteria), sản xuất ra các chất độc gọi là cyanotoxins, làm ô nhiễm nguồn nước và ảnh hưởng đến sức khỏe con người và động vật.

Thay đổi độ đục và màu sắc của nước

Sự phát triển bùng nổ của tảo và vi khuẩn làm tăng độ đục của nước, khiến nước trở nên đục và không sạch. Tảo chết và các chất hữu cơ phân hủy tạo ra một lượng lớn chất rắn lơ lửng trong nước, làm tăng độ đục. Sự phát triển quá mức của tảo xanh lam và tảo lục làm cho nước có màu xanh đục hoặc xanh lục. 

Nguồn phát triển vi sinh vật – ruồi muỗi – bệnh tật

Sự dư thừa chất dinh dưỡng tạo điều kiện thuận lợi cho vi sinh vật có hại, vi khuẩn và nấm phát triển mạnh mẽ, gây ra các vấn đề về sức khỏe và làm giảm chất lượng nước. Nước bị phú dưỡng thường tù đọng và chứa nhiều chất hữu cơ, tạo môi trường lý tưởng cho ruồi muỗi sinh sản. Nước bị ô nhiễm có thể gây ra các bệnh đường tiêu hóa như tiêu chảy, ngộ độc thực phẩm và các bệnh về đường ruột khác.

Tham khảo: Dụng cụ kiểm tra chất lượng nước tại Song Phụng để đánh giá kịp thời

Cách giải quyết hiện tượng phú dưỡng

Hiện tượng phú dưỡng gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng cho môi trường nước và hệ sinh thái. Để giải quyết hiện tượng này, cần áp dụng biện pháp phù hợp để giải quyết vấn đề một cách triệt để. 

Sử dụng phân bón hóa học với liều lượng phù hợp

Việc sử dụng phân bón hóa học trong nông nghiệp là một trong những nguyên nhân chính gây ra hiện tượng phú dưỡng. Để hạn chế tình trạng này, nông dân cần sử dụng phân bón một cách hợp lý và theo đúng nhu cầu của cây trồng. Cần tránh việc bón thừa phân bón, đặc biệt là phân chứa nhiều nitrat và phosphat. Một giải pháp hiệu quả là sử dụng phân bón hữu cơ và phân bón chậm tan, giúp giảm thiểu việc dư thừa chất dinh dưỡng và tránh rửa trôi vào nguồn nước.

Xây dựng trạm xử lý nước thải

Hiện tượng phú dưỡng xảy ra khi các chất dinh dưỡng như nitrat và phosphat tích tụ trong nước, dẫn đến sự bùng nổ tảo và làm giảm chất lượng nước. Để giải quyết tình trạng này, xây dựng các trạm xử lý nước thải là một biện pháp thiết yếu. Các trạm xử lý không chỉ loại bỏ các chất gây ô nhiễm mà còn giúp cải thiện chất lượng nước, bảo vệ hệ sinh thái và sức khỏe con người. Đầu tư vào hệ thống xử lý nước thải chính là đầu tư vào một môi trường sống bền vững và trong lành.

Xây dựng bể lọc công nghệ Biogas xử lý nước thải

Việc xây dựng bể lọc công nghệ Biogas là một giải pháp hiệu quả để xử lý nước thải và khắc phục tình trạng phú dưỡng tại các nguồn nước. Công nghệ Biogas sử dụng quá trình phân hủy kỵ khí, trong đó vi sinh vật kỵ khí phân hủy các chất hữu cơ trong nước thải, tạo ra khí Biogas (chủ yếu là methane và carbon dioxide). Quá trình này không chỉ giúp giảm thiểu hàm lượng chất hữu cơ, nitrat và phosphat – những chất dinh dưỡng gây phú dưỡng, mà còn sản xuất ra khí Biogas, một nguồn năng lượng tái tạo có thể sử dụng cho các mục đích sinh hoạt và công nghiệp. Bể lọc Biogas thường được thiết kế kín để ngăn chặn sự xâm nhập của oxy, đảm bảo quá trình phân hủy kỵ khí diễn ra hiệu quả. \

Trên đây là những thông tin giúp bạn hiểu rõ phú dưỡng là gì, nguyên nhân, hậu quả và cách xử lý hiệu quả. Hiện tượng phú dưỡng là vấn đề nghiêm trọng ảnh hưởng đến chất lượng nguồn nước và hệ sinh thái. Để khắc phục tình trạng này, việc áp dụng các biện pháp xử lý đúng cách là rất quan trọng. Nếu bạn còn bất kỳ thắc mắc nào, đừng ngần ngại liên hệ ngay với Môi Trường Song Phụng để được tư vấn chi tiết và hỗ trợ kịp thời. Chúng tôi cung cấp dịch vụ thi công hệ thống xử lý nước chuyên nghiệp và cung cấp men vi sinh xử lý nước, giúp cải thiện chất lượng nước và bảo vệ môi trường.

>> Dịch vụ dành cho bạn: 

• Dịch vụ thay vật liệu lọc cho hệ thống xử lý nước uy tín tại Song Phụng
• Tư vấn và báo giá thi công các hệ thống xử lý nước cho các doanh nghiệp