Phú dưỡng là gì? Nguyên nhân, hậu quả và cách xử lý chi tiết

Phú dưỡng xuất hiện trong nguồn nước là nguyên nhân gây ra nhiều vi khuẩn gây hại, nếu không được xử lý kỹ càng và đúng cách sẽ để lại hậu quả lớn. Vậy nguyên nhân gây ra phú dưỡng là gì? Đâu là cách giải quyết phú dưỡng phù hợp? Trong bài viết sau đây, Môi Trường Song Phụng sẽ cung cấp những thông tin cần thiết đến bạn về vấn đề “phú dưỡng là gì” và cách giải quyết hiệu quả. 

Phú dưỡng là gì?

Phú dưỡng là một hiện tượng xảy ra trong môi trường nước, khi có một lượng lớn chất dinh dưỡng, đặc biệt là nitrat và phosphat, được đưa vào từ các nguồn như phân bón, nước thải sinh hoạt và công nghiệp. Quá trình này dẫn đến sự tăng trưởng nhanh chóng của tảo và các sinh vật thủy sinh khác, gây ra một số vấn đề nghiêm trọng cho hệ sinh thái nước và môi trường xung quanh.

Phú dưỡng sẽ xuất hiện trong một khoảng thời gian dài nhất định, khi đó ao hồ sẽ bị ô nhiễm. Trong thời gian đó, lượng bùn cặn được tái tạo dần và thu hẹp diện tích mặt nước. Biểu hiện rõ nhất của phú dưỡng là những mảng tảo nhỏ xuất hiện trên mặt nước, sau đó sẽ lan dần thành mảng rộng hơn và tạo thành phú dưỡng. 

Nguyên nhân gây ra hiện tượng phú dưỡng

Hiện tượng phú dưỡng xuất hiện rất nhiều trong các ao, hồ, sông, suối,… dưới đây là những nguyên nhân gây ra hiện tượng phú dưỡng. 

Sử dụng phân bón trong trồng trọt

Khi sử dụng lượng phân bón cao hơn nhu cầu của cây trồng, phần phân bón thừa này sẽ không được hấp thụ hết và dễ dàng bị rửa trôi vào các nguồn nước. Các loại phân bón hóa học phổ biến chứa nhiều nitrat và phosphat, hai chất dinh dưỡng chính gây ra hiện tượng phú dưỡng. Khi đó, nước mưa cuốn theo phân bón từ các cánh đồng xuống sông, suối, hồ và ao. Nước tưới tiêu không được quản lý tốt cũng có thể mang theo phân bón vào các nguồn nước.

Xả nước thải trực tiếp ra môi trường

Nhiều khu vực đô thị và nhà máy công nghiệp xả nước thải chứa nhiều chất dinh dưỡng, đặc biệt là nitrat và phosphat, trực tiếp ra môi trường mà không qua bất kỳ quá trình xử lý nào. Nước thải sinh hoạt chứa chất tẩy rửa, thức ăn thừa và các chất hữu cơ khác có thể quá tải và gây ra hiện tượng phú dưỡng. 

Nước thải chăn nuôi

Các trang trại chăn nuôi sản xuất một lượng lớn phân và nước tiểu động vật, chứa nhiều nitrat và phosphat. Nước dùng để rửa chuồng trại, làm sạch dụng cụ chăn nuôi cũng chứa nhiều chất bẩn. Nhiều trang trại không có hệ thống xử lý chất thải hiệu quả, dẫn đến việc xả thải trực tiếp ra môi trường.

Tìm hiểu thêm: Phương pháp xử lý nước thải chăn nuôi heo hiệu quả, phổ biến

Hậu quả của hiện tượng phú dưỡng

Gây mùi hôi thối

Hiện tượng phú dưỡng dẫn đến sự phát triển nhanh chóng của tảo và thực vật thủy sinh. Khi các sinh vật này chết đi, chúng bị phân hủy bởi vi khuẩn, tạo ra khí amoniac, hydrogen sulfide và methane, gây ra mùi hôi thối. Sự tích tụ của bùn và các chất hữu cơ ở đáy hồ và sông do quá trình phân hủy không hoàn toàn cũng tạo ra mùi khó chịu.

Gây mất mỹ quan

Tảo xanh lam, tảo lục và các loại tảo khác phát triển mạnh mẽ, làm cho nước có màu xanh đục, xanh lục hoặc thậm chí màu đỏ, khiến nước mất đi vẻ đẹp tự nhiên và trong sạch. Một lớp tảo dày đặc trên bề mặt nước gây ra hiện tượng “bùng nổ tảo,” làm nước trông giống như bị phủ bởi một lớp thảm xanh.

Ảnh hưởng tới thủy sinh

Khi tảo và thực vật thủy sinh chết, vi khuẩn phân hủy chúng tiêu thụ một lượng lớn oxy, dẫn đến tình trạng thiếu oxy trong nước (hypoxia). Thiếu oxy gây ra hiện tượng vùng chết (dead zones), nơi các loài cá và động vật thủy sinh không thể sinh sống, làm giảm đa dạng sinh học. Một số loài tảo và vi khuẩn phát triển mạnh mẽ hơn các loài khác, gây ra sự mất cân bằng trong hệ sinh thái thủy sinh. Các sinh vật chết đi sẽ tạo ra một lượng lớn xác sinh vật nổi trên mặt nước, gây mất mỹ quan nghiêm trọng.

Chất lượng nước bị suy giảm

 Sự gia tăng nồng độ các chất dinh dưỡng như nitrat và phosphat trong nước dẫn đến hiện tượng phú dưỡng, làm suy giảm chất lượng nước. Sự phân hủy của tảo và các sinh vật khác tiêu thụ một lượng lớn oxy, gây ra tình trạng thiếu oxy hòa tan trong nước (hypoxia), làm giảm chất lượng nước nghiêm trọng. Một số loài tảo, đặc biệt là tảo xanh lam (cyanobacteria), sản xuất ra các chất độc gọi là cyanotoxins, làm ô nhiễm nguồn nước và ảnh hưởng đến sức khỏe con người và động vật.

Thay đổi độ đục và màu sắc của nước

Sự phát triển bùng nổ của tảo và vi khuẩn làm tăng độ đục của nước, khiến nước trở nên đục và không sạch. Tảo chết và các chất hữu cơ phân hủy tạo ra một lượng lớn chất rắn lơ lửng trong nước, làm tăng độ đục. Sự phát triển quá mức của tảo xanh lam và tảo lục làm cho nước có màu xanh đục hoặc xanh lục. 

Nguồn phát triển vi sinh vật – ruồi muỗi – bệnh tật

Sự dư thừa chất dinh dưỡng tạo điều kiện thuận lợi cho vi sinh vật có hại, vi khuẩn và nấm phát triển mạnh mẽ, gây ra các vấn đề về sức khỏe và làm giảm chất lượng nước. Nước bị phú dưỡng thường tù đọng và chứa nhiều chất hữu cơ, tạo môi trường lý tưởng cho ruồi muỗi sinh sản. Nước bị ô nhiễm có thể gây ra các bệnh đường tiêu hóa như tiêu chảy, ngộ độc thực phẩm và các bệnh về đường ruột khác.

Tham khảo: Dụng cụ kiểm tra chất lượng nước tại Song Phụng để đánh giá kịp thời

Cách giải quyết hiện tượng phú dưỡng

Hiện tượng phú dưỡng gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng cho môi trường nước và hệ sinh thái. Để giải quyết hiện tượng này, cần áp dụng biện pháp phù hợp để giải quyết vấn đề một cách triệt để. 

Xây dựng trạm xử lý nước thải

Hiện tượng phú dưỡng xảy ra khi các chất dinh dưỡng như nitrat và phosphat tích tụ trong nước, dẫn đến sự bùng nổ tảo và làm giảm chất lượng nước. Để giải quyết tình trạng này, xây dựng các trạm xử lý nước thải là một biện pháp thiết yếu. Các trạm xử lý không chỉ loại bỏ các chất gây ô nhiễm mà còn giúp cải thiện chất lượng nước, bảo vệ hệ sinh thái và sức khỏe con người. Đầu tư vào hệ thống xử lý nước thải chính là đầu tư vào một môi trường sống bền vững và trong lành.

Xây dựng bể lọc công nghệ Biogas xử lý nước thải

Việc xây dựng bể lọc công nghệ Biogas là một giải pháp hiệu quả để xử lý nước thải và khắc phục tình trạng phú dưỡng tại các nguồn nước. Công nghệ Biogas sử dụng quá trình phân hủy kỵ khí, trong đó vi sinh vật kỵ khí phân hủy các chất hữu cơ trong nước thải, tạo ra khí Biogas (chủ yếu là methane và carbon dioxide). Quá trình này không chỉ giúp giảm thiểu hàm lượng chất hữu cơ, nitrat và phosphat – những chất dinh dưỡng gây phú dưỡng, mà còn sản xuất ra khí Biogas, một nguồn năng lượng tái tạo có thể sử dụng cho các mục đích sinh hoạt và công nghiệp. Bể lọc Biogas thường được thiết kế kín để ngăn chặn sự xâm nhập của oxy, đảm bảo quá trình phân hủy kỵ khí diễn ra hiệu quả. 

Trên đây là những thông tin giúp bạn trả lời cho câu hỏi phú dưỡng là gì? Nếu bạn còn bất cứ thắc mắc nào, hãy liên hệ ngay với Môi Trường Song Phụng để được biết thêm thông tin chi tiết và hỗ trợ kịp thời.

Có thể bạn sẽ quan tâm: Cách xử lý nước hồ cá bị đục hiệu quả, dễ thực hiện tại nhà