Hiệu ứng nhà kính là gì? Nguyên nhân, biện pháp khắc phục

Hiệu ứng nhà kính là gì mà lại khiến Trái Đất ngày càng nóng lên, ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sống của chúng ta? Bài viết này của Môi Trường Song Phụng sẽ giải thích chi tiết về khái niệm, nguyên nhân, hậu quả của hiệu ứng này và đề xuất các biện pháp thiết thực để giảm thiểu tác động, bảo vệ môi trường sống.

Hiệu ứng nhà kính là gì?

Hiệu ứng nhà kính (Greenhouse Effect) là hiện tượng không khí của Trái đất nóng lên do tia bức xạ sóng ngắn của Mặt trời xuyên qua tầng khí quyển và chiếu xuống bề mặt trái đất. 

Khi tia bức xạ này chiếu xuống mặt đất thì mặt trái đất sẽ hấp thụ và nóng lên. Tiếp đến, từ mặt đất sẽ bức xạ lại vào bầu khí quyển các khí nhà kính như CO₂, CH₄, và hơi nước để hấp thu và làm cho không khí nóng lên.

Quá trình này hoạt động như một lớp cách nhiệt tự nhiên, giữ nhiệt độ bề mặt Trái Đất ở mức ổn định, ngăn không cho nó bị đóng băng và duy trì điều kiện sống cho các sinh vật. Tuy nhiên, khi nồng độ khí nhà kính tăng lên do các hoạt động của con người, hiệu ứng này cũng mạnh lên, gây ra tình trạng nóng lên toàn cầu và biến đổi khí hậu.

Nguyên nhân gây ra hiệu ứng nhà kính

Hiện nay, nồng độ khí nhà kính không ngừng tăng lên, đặc biệt là carbon dioxide (CO2) đang tăng cao. Điều này khiến cho nhiệt lượng dư thừa không thoát ra được, dẫn đến nhiệt độ trung bình trên toàn cầu ngày càng tăng. 

Trong nhiều thế kỷ trước nồng độ khí CO2 trong khí quyển chỉ nằm ở mức khoảng từ 200 đến 280 phần triệu (tức là 200 đến 280 phân tử khí trên một triệu phân tử không khí). Nhưng vào năm 2013, bắt nguồn từ nạn phá rừng và đốt nhiên liệu hóa thạch, CO2 trong khí quyển đã vượt quá 400 phần triệu, đây là hiện tượng đáng báo động, tính đến năm 2023, nồng độ này đã đạt hơn 420 phần triệu.

Điều này cho thấy nguyên nhân chủ yếu gây ra hiệu ứng nhà kính chính là các loại khí thải nhà kính như CO2, CH34, N2O, HFC,…

5 Loại khí thải nhà kính phổ biến

Dưới đây là 5 loại khí thải phổ biến và chính nó là nguyên nhân gây ra hiện tượng nóng lên toàn cầu:

Carbon dioxide (CO2)

Chiếm gần 80% lượng khí thải do con người thải ra, CO2 là khí nhà kính chiếm tỷ lệ cao nhất, lượng khí này không bị phá hủy theo thời gian mà nó sẽ di chuyển giữa các phần khác nhau của đại dương, khí quyển và đất liền. Một số CO2 được hấp thụ nhanh chóng, nhưng một số khác có thể tồn tại trong khí quyển hàng nghìn năm.

Metan (CH4)

Khí metan sẽ tồn tại trong khí quyển 12 năm, thời gian tồn tại ngắn hơn so với CO2, tuy nhiên nó có ảnh hưởng đến hiệu ứng nhà kính mạnh hơn. Trên thực tế, tác động làm nóng lên toàn cầu của nó mạnh hơn CO2 gần 30 (đơn vị tính bằng pound).

Nito oxit (N2O)

Khí nito oxit là một loại khí mạnh, theo EPA, khí này có tiềm năng gây hiệu ứng nhà kính (GWP) cao hơn khoảng 270 lần so với carbon dioxide trong khoảng thời gian 100 năm và tồn tại trong khí quyển trung bình hơn một thế kỷ.

Khí Flo 

Khí này gồm có bốn loại chính: hydrofluorocarbon (HFC), perfluorocarbon (PFC), lưu huỳnh hexafluoride (SF6) và nitơ trifluoride (NF3). Khí flo được thải ra với số lượng ít hơn các loại khí nhà kính khác (chúng chiếm 3 phần trăm lượng khí thải của Hoa Kỳ, theo EPA), nhưng chúng giữ lại nhiều nhiệt hơn đáng kể so với các khí khác.

Hơi nước

Hơi nước là loại khí nhà kính phổ biến nhất, nhưng nó khác với các khí nhà kính khác vì nồng độ của nó không tăng lên trực tiếp do hoạt động của con người. Thay vào đó, khi các khí nhà kính khác (như CO₂) làm Trái Đất nóng lên, không khí trở nên ấm hơn và có thể giữ được nhiều hơi nước hơn.

Điều này tạo ra một vòng phản hồi: nhiều hơi nước trong khí quyển sẽ hấp thụ thêm nhiệt, làm Trái Đất ấm lên hơn nữa. Tuy nhiên, tác động tổng thể của vòng phản hồi này vẫn còn chưa chắc chắn vì hơi nước cũng làm tăng lượng mây, phản xạ năng lượng mặt trời trở lại không gian ban ngày nhưng giữ nhiệt lại vào ban đêm.

Khí nhà kính đến từ đâu?

Khí nhà kính có thể xuất phát từ nhiều nguồn khác nhau, cả tự nhiên và do con người tạo ra.

Nguồn gốc tự nhiên của khí nhà kính:

• Hoạt động của núi lửa: Khi núi lửa phun trào, chúng thải ra một lượng lớn khí CO2 và các khí khác vào khí quyển.
• Phân hủy chất hữu cơ: Khi thực vật và động vật chết đi, chúng phân hủy và giải phóng khí methane (CH4) vào môi trường.
• Quá trình hô hấp của sinh vật: Tất cả các sinh vật sống, bao gồm cả con người, đều thải ra CO2 trong quá trình hô hấp.

Nguồn gốc nhân tạo của khí nhà kính (do con người gây ra):

• Đốt cháy nhiên liệu hóa thạch: Việc đốt than, dầu mỏ và khí đốt để sản xuất điện, chạy xe, và các hoạt động công nghiệp khác là nguồn phát thải CO2 lớn nhất.
• Chăn nuôi gia súc: Quá trình tiêu hóa thức ăn của động vật nhai lại như bò, cừu sản sinh ra khí methane.
• Nông nghiệp: Việc sử dụng phân bón, đặc biệt là phân đạm, giải phóng khí nitrous oxide (N2O).
• Phá rừng: Khi rừng bị chặt phá, lượng CO2 được hấp thụ bởi cây xanh giảm đi, đồng thời quá trình phân hủy gỗ cũng giải phóng CO2.
• Các ngành công nghiệp: Nhiều ngành công nghiệp thải ra các loại khí nhà kính khác nhau, như khí fluorinated sử dụng trong sản xuất chất làm lạnh.

Hậu quả của hiệu ứng nhà kính

Hiệu ứng nhà kính gia tăng gây ra nhiều hậu quả nghiêm trọng đối với môi trường và các sinh vật sống. Dưới đây là một số tác động cụ thể:

Đối với con người

• Ô nhiễm không khí, nắng nóng kéo dài, và các hiện tượng thời tiết cực đoan có thể gây ra nhiều vấn đề về sức khỏe như đột quỵ nhiệt, bệnh hô hấp và tim mạch.
• Thời tiết khắc nghiệt ảnh hưởng đến nông nghiệp, gây giảm năng suất cây trồng và thiệt hại kinh tế cho ngành nông nghiệp, du lịch, và các ngành phụ thuộc vào môi trường ổn định.
• Biến đổi khí hậu dẫn đến thiếu hụt nước và lương thực, tạo ra di cư khí hậu và có thể gây ra xung đột vì tài nguyên.

Đối với động vật

• Sự nóng lên toàn cầu làm thay đổi môi trường sống tự nhiên của nhiều loài, đặc biệt là các loài nhạy cảm với nhiệt độ như gấu Bắc Cực, san hô và động vật sống ở vùng cực.
• Tốc độ thay đổi môi trường nhanh chóng khiến nhiều loài không kịp thích nghi, dẫn đến suy giảm hoặc tuyệt chủng ở một số loài.

Đối với thực vật

• Hiệu ứng nhà kính khiến thời tiết trở nên bất thường, làm thay đổi chu kỳ sinh trưởng của cây cối, có thể ảnh hưởng đến năng suất cây trồng.
• Khí hậu ấm lên giúp một số loài sâu bệnh phát triển mạnh, đe dọa đến mùa màng và cây trồng.

Đối với hệ sinh thái biển

• Lượng CO₂ gia tăng làm đại dương hấp thụ nhiều khí này hơn, dẫn đến axit hóa, gây tổn hại đến các loài sinh vật biển như san hô, ốc, và các sinh vật có vỏ canxi.
• Nước biển ấm lên và thay đổi độ pH ảnh hưởng đến nhiều loài cá và sinh vật biển, làm giảm sản lượng thủy sản và ảnh hưởng đến sinh kế của các cộng đồng phụ thuộc vào nguồn lợi biển.

Đối với nguồn nước

• Khí hậu biến đổi dẫn đến hạn hán kéo dài ở nhiều nơi, làm giảm nguồn nước ngọt và gây khan hiếm nước.
• Tăng nhiệt độ làm băng tan và tăng cường các cơn bão, gây lũ lụt nghiêm trọng hơn, ảnh hưởng đến trữ lượng nước ngọt và gây ô nhiễm nguồn

>>> Xem thêm: Xả nước thải ra môi trường có vi phạm? Giải pháp xử lý nước thải hiệu quả

Biện pháp khắc phục hiệu ứng nhà kính

Hiệu ứng nhà kính là một vấn đề toàn cầu đòi hỏi sự chung tay của cả cộng đồng. Dưới đây là một số biện pháp có thể giúp giảm thiểu hiệu ứng nhà kính:

Giảm thiểu lượng khí thải

• Lắp đặt các tấm pin mặt trời để sản xuất điện, xây dựng các trang trại gió để tận dụng nguồn năng lượng gió. xây dựng các nhà máy thủy điện nhỏ, sử dụng các nguồn nhiên liệu sinh khối như gỗ, rơm rạ để sản xuất điện.
• Tắt các thiết bị điện khi không sử dụng, sử dụng bóng đèn LED, cách nhiệt nhà cửa,…Áp dụng các công nghệ tiết kiệm năng lượng trong sản xuất công nghiệp.
• Khuyến khích sử dụng xe buýt, tàu điện, xe đạp để giảm lượng khí thải từ ô tô cá nhân.
• Tái chế các vật liệu như giấy, nhựa, thủy tinh để giảm thiểu lượng rác thải và giảm nhu cầu khai thác tài nguyên mới.

Bảo vệ môi trường

• Tăng cường trồng rừng để hấp thụ khí CO2 và cải thiện chất lượng không khí.
• Ngăn chặn nạn phá rừng, bảo vệ đa dạng sinh học.
• Xử lý rác thải một cách khoa học, giảm thiểu lượng khí methane thải ra từ các bãi rác.

>>> Tìm hiểu: Top 5 công nghệ xử lý nước thải hiện đại, tối ưu nhất hiện nay

Chính sách và pháp luật

• Nhà nước cần có những chính sách ưu đãi để khuyến khích các doanh nghiệp và người dân chuyển đổi sang sử dụng năng lượng sạch.
• Đặt ra các tiêu chuẩn khí thải nghiêm ngặt đối với các phương tiện giao thông và các nhà máy sản xuất.
• Các quốc gia cần hợp tác chặt chẽ để tìm ra các giải pháp chung nhằm giảm thiểu biến đổi khí hậu.

Thay đổi hành vi

• Tăng cường tuyên truyền về tác hại của biến đổi khí hậu và tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường.
• Mỗi người cần thay đổi lối sống của mình, như giảm tiêu thụ thịt, sử dụng túi vải thay vì túi nilon,…

Việc khắc phục hiệu ứng nhà kính là một quá trình lâu dài và đòi hỏi sự chung tay của toàn xã hội. Mỗi hành động nhỏ của chúng ta đều có ý nghĩa rất lớn trong việc bảo vệ môi trường và đảm bảo một tương lai bền vững cho các thế hệ sau. Liên hệ ngay với Môi Trường Song Phụng để tìm hiểu các thiết bị lọc nước, bảo vệ môi trường.

Xem thêm dịch vụ tại Song Phụng:

• Bảo trì hệ thống xử lý nước thải định kỳ tối ưu chi phí
• Thi công và lắp đặt hệ thống xử lý nước uy tín, giá tốt