Nước nhiễm sắt là gì? Nguyên nhân, tác hại và biện pháp xử lý

Nước nhiễm sắt là một trong những dấu hiệu của hiện tượng ô nhiễm nguồn nước mà nhiều hộ dân thường gặp phải. Đây là một tình trạng đáng báo động và cần có biện pháp xử lý kịp thời để bảo vệ an toàn sức khỏe cho gia đình và cộng đồng. Hãy cùng Môi trường Song Phụng tìm hiểu rõ hơn về nguyên nhân và biện pháp xử lý khi nước bị nhiễm sắt trong bài viết này nhé!

Nước nhiễm sắt là gì?

Nước nhiễm sắt là hiện tượng nước chứa hàm lượng sắt (Fe) vượt quá mức cho phép theo quy chuẩn an toàn. Theo QCVN 01-1:2018/BYT, giới hạn tối đa cho sắt trong nước sinh hoạt là 0,3 mg/L. Khi vượt ngưỡng này, nước được xem là đã nhiễm sắt và cần được xử lý trước khi sử dụng lâu dài.

Sắt trong nước thường tồn tại ở hai dạng: Fe²⁺ (dạng hòa tan, không màu) và Fe³⁺ (dạng kết tủa, có màu vàng nâu). Dù sắt là khoáng chất thiết yếu, nhưng khi tích tụ quá mức, nó có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe, làm giảm chất lượng sinh hoạt, hư hỏng thiết bị và gây khó chịu về mặt thẩm mỹ. Việc phát hiện và xử lý nước nhiễm sắt là điều cần thiết để đảm bảo an toàn cho người sử dụng.

Nguyên nhân gây ra nước nhiễm sắt

Có nhiều nguyên nhân gây ra tình trạng nước nhiễm sắt, để tìm được các phương pháp xử lý an toàn, trước hết, chúng ta cần hiểu rõ về nguyên nhân của hiện tượng này:

Quá trình khai thác khoáng sản

Trong quá trình khai thác và chế biến quặng, một lượng lớn nước được sử dụng. Nước này tiếp xúc trực tiếp với quặng sắt, hòa tan các ion sắt và các chất ô nhiễm khác. Khi nước thải này không được xử lý đúng cách, chúng sẽ xả trực tiếp ra môi trường, ngấm vào mạch nước ngầm và di chuyển đến các khu vực khác làm cho nguồn nước bị ô nhiễm.

>>> Xem thêm: Nước nhiễm chì là gì? Dấu hiệu nhận biết và cách xử lý

Rác thải xử lý không đúng cách

Việc xử lý rác thải không đúng quy trình là một trong những nguyên nhân chính gây ra tình trạng nước bị nhiễm sắt. Đối với các rác thải công nghiệp, đặc biệt là các loại rác thải chứa kim loại nặng như sắt, khi không được xử lý đúng cách sẽ bị rò rỉ các chất độc hại vào môi trường, sau đó ngấm sâu vào lòng đất, làm ô nhiễm nguồn nước ngầm.

Đất có hàm lượng sắt cao

Do đặc tính thổ nhưỡng nên đất ở một số nơi có chứa hàm lượng sắt khá lớn, đặc biệt là ở những khu vực gần quặng kim loại. Khi nước mưa hoặc nước ngầm đi qua các lớp đất chứa nhiều sắt, sắt sẽ hòa tan vào nước, làm tăng hàm lượng sắt trong nguồn nước, từ đó khiến nước bị nhiễm sắt.

Phân bón và hóa chất nông nghiệp

Việc sử dụng phân bón và hóa chất trong nông nghiệp, dù không phải là nguyên nhân trực tiếp nhất, nhưng vẫn đóng góp đáng kể vào tình trạng nước bị nhiễm sắt.

Nhiều loại phân bón, đặc biệt là phân bón hóa học hoặc hóa chất bảo vệ thực vật (thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ, …) có chứa một lượng nhỏ các hợp chất sắt. Khi sử dụng, các chất này sẽ ngấm vào đất, tích tụ và dần hòa tan vào nguồn nước, về lâu dài sẽ gây ra tình trạng nước nhiễm sắt.

Cách nhận biết nước nhiễm sắt

Nước nhiễm sắt thường không có màu hoặc mùi rõ ràng ngay khi mới bơm lên, nhưng sau khi tiếp xúc với không khí, quá trình oxy hóa sẽ làm các dấu hiệu bộc lộ rõ hơn. Dưới đây là một số biểu hiện dễ nhận biết:

• Màu sắc thay đổi: Nước có thể trong lúc đầu, nhưng để vài phút sẽ chuyển sang vàng nhạt, nâu hoặc đỏ gạch, do sắt hòa tan (Fe²⁺) bị oxy hóa thành dạng kết tủa (Fe³⁺).
• Mùi tanh nhẹ: Có mùi kim loại nhẹ hoặc tanh đặc trưng, dễ nhận thấy khi rửa tay hoặc đun nước.
• Cặn bẩn lắng dưới đáy: Sau một thời gian sử dụng, nước để lắng sẽ xuất hiện cặn nâu hoặc vết ố trong bồn chứa, ly nước, vòi, máy giặt…

Cách kiểm tra đơn giản tại nhà:để biết được nước của nhà bạn có đang bị nhiễm sắt hay không, hãy chuẩn bị một thau nước sau đó đem ra đặt ngoài trời trong vòng 5 phút. Nếu thấy nước dần đổi màu sang màu vàng nhạt hoặc nâu vàng, đỏ và ngửi thấy mùi tanh thì có thể kết luận nguồn nước đã bị ô nhiễm và có nhiễm sắt.

Tác hại của nước nhiễm sắt

Nước nhiễm sắt không chỉ gây hại cho sức khỏe con người mà còn ảnh hưởng đến đời sống sinh hoạt hằng ngày

Tác hại của nước nhiễm sắt đối với sức khỏe con người

Nước nhiễm sắt, nếu sử dụng lâu dài sẽ làm ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và là một trong những nguyên nhân gây ra các bệnh sau đây:

• Rối loạn hệ tiêu hóa như:  Gây ra các triệu chứng như buồn nôn, ói mửa, tiêu chảy, táo bón do sắt làm kích ứng niêm mạc dạ dày.
• Ảnh hưởng đến quá trình hấp thu chất dinh dưỡng: Sắt dư thừa có thể cạnh tranh với các khoáng chất khác như kẽm, đồng, làm giảm khả năng hấp thu các chất cần thiết cho cơ thể và dẫn đến thiếu máu hoặc các vấn đề sức khỏe khác.
• Hệ thần kinh: Mệt mỏi, chán ăn, giảm khả năng tập trung.
• Da liễu: Sử dụng nước nhiễm sắt lên da hằng ngày sẽ gây kích ứng da, dẫn đến viêm da, nổi mẩn đỏ.

Tác hại của nước nhiễm sắt đối với đời sống sinh hoạt

Làm ố vàng quần áo, giảm hiệu quả giặt giũ: Nước nhiễm sắt khiến quần áo bị xỉn màu, cứng vải, đặc biệt là vải trắng. Ngoài ra, sắt làm giảm khả năng tạo bọt của xà phòng, buộc người dùng phải dùng nhiều hơn, gây lãng phí.

Gây hư hỏng thiết bị gia dụng: Cặn sắt bám lâu ngày lên máy giặt, bình nóng lạnh, vòi sen… dễ gây rỉ sét và giảm tuổi thọ thiết bị. Việc này kéo theo chi phí sửa chữa, thay thế không nhỏ.

Tắc nghẽn và ăn mòn đường ống: Sắt kết tủa có thể bám dày bên trong thành ống, lâu ngày gây tắc dòng chảy. Ăn mòn từ bên trong cũng làm tăng nguy cơ rò rỉ hệ thống cấp nước trong gia đình.

Mất thẩm mỹ không gian sống: Nước nhiễm sắt thường để lại vết ố màu vàng nâu trên bồn rửa, bồn cầu, tường gạch men… gây mất vệ sinh và khiến nhà cửa trở nên kém sạch sẽ.

Các biện pháp xử lý tình trạng nước nhiễm sắt

Hiện tượng nước nhiễm sắt khá phổ biến trong đời sống sinh hoạt và gây ra nhiều tác hại, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người. Chính vì vậy, hãy cùng tham khảo những biện pháp xử lý nước nhiễm sắt dưới đây để cải thiện nguồn nước sạch và bảo vệ sức khỏe cho cả gia đình nhé:

Xử lý bằng vôi

Phương pháp xử lý nước nhiễm sắt bằng vôi dựa trên cơ chế tăng độ pH của nước. Khi cho vôi vào nước, độ pH tăng lên, tạo điều kiện thuận lợi để sắt (Fe2+) bị oxy hóa thành sắt (Fe3+). Sắt Fe3+ kết hợp với các ion hydroxit (OH-) tạo thành kết tủa sắt hydroxit (Fe(OH)3) có màu nâu đỏ, không tan trong nước. Kết tủa này sẽ lắng xuống đáy bể, từ đó loại bỏ sắt ra khỏi nước.

Xử lý bằng tro bếp

Phương pháp xử lý nước nhiễm sắt bằng tro bếp dựa trên phản ứng hóa học giữa các chất có trong tro bếp và sắt hòa tan trong nước. Tro bếp chủ yếu chứa kali cacbonat (K₂CO₃). Khi cho tro bếp vào nước nhiễm sắt, K₂CO₃ (tro) sẽ phản ứng với muối sắt, tạo ra kết tủa màu trắng và lắng xuống đáy. Để khoảng 30 phút, bạn có thể chắt lấy phần nước sạch.

Sử dụng tro bếp để xử lý nước nhiễm sắt là biện pháp đơn giản và tiết kiệm chi phí, phù hợp cho các hộ dân sinh sống ở vùng nông thôn hoặc vùng sâu vùng xa.

Sử dụng máy lọc nước RO

Để đảm bảo mang đến nguồn nước sạch cho gia đình, bạn nên trang bị thêm hệ thống máy lọc nước tại nhà. Với công nghệ lọc nước bằng màng RO, nước khi đi qua khe lọc siêu nhỏ chỉ 0.0001 micron không chỉ có thể loại bỏ sắt mà còn giúp xử lý các chất độc hại khác tồn tại trong nước. Đây được coi là một cách lọc nước nhiễm sắt hiệu quả và thiết thực nhất đối với các gia đình hiện nay.

Hiện nay, chi phí để lắp máy lọc nước RO tại nhà cũng không quá cao nên bạn hoàn toàn có thể cân nhắc phương pháp này để bảo vệ sức khỏe toàn diện cho cả gia đình.

Lắp đặt hệ thống lọc tổng

Sử dụng hệ thống lọc tổng là một giải pháp hiệu quả để xử lý nước nhiễm sắt trong các hộ gia đình. Hệ thống này hoạt động theo nguyên lý lọc cơ học và oxy hóa tương tự như bể lọc truyền thống, nhưng được tích hợp sẵn các vật liệu lọc chuyên dụng như mangan, cát thạch anh, than hoạt tính,… giúp loại bỏ sắt triệt để hơn. Nhờ cấu tạo hiện đại và vận hành ổn định, hệ thống lọc tổng không chỉ cải thiện chất lượng nước mà còn bảo vệ thiết bị và sức khỏe người sử dụng.

Ngoài việc loại bỏ sắt ra khỏi nước thì hệ thống lọc tổng còn giúp loại bỏ tạp chất, hóa chất, … đảm bảo mang đến cho bạn nguồn nước sinh hoạt chất lượng, an toàn.

Xử lý bằng phương pháp lắng 

Phương pháp lắng là một trong những phương pháp đơn giản và phổ biến để xử lý nước nhiễm sắt. Nguyên lý của phương pháp này dựa trên việc tạo điều kiện để sắt (Fe2+) bị oxy hóa thành (Fe3+). Sắt (Fe3+) kết hợp với ion hydroxit (OH-) trong nước tạo thành kết tủa sắt hydroxit (Fe(OH)3) có màu nâu đỏ, không tan trong nước. Kết tủa này sẽ lắng xuống đáy bể, từ đó loại bỏ sắt ra khỏi nước.

Sau khi lắng, nước sẽ được dẫn qua các lớp lọc để loại bỏ hoàn toàn các hạt cặn. Các vật liệu lọc thường sử dụng là cát, than hoạt tính.

>>> Tìm đọc: Tìm hiểu các loại bể lắng trong xử lý nước thải

Xử lý nước nhiễm sắt bằng cách xây bể lọc

Xây bể lọc là một trong những phương pháp phổ biến và tiết kiệm để xử lý nước nhiễm sắt trong sinh hoạt. Người dùng có thể xây bể bằng bê tông hoặc tận dụng các thùng nhựa, thùng composite để tạo hệ thống lọc đơn giản tại nhà. Bên trong bể sẽ được bố trí các lớp vật liệu như sỏi, cát, than hoạt tính và mangan nhằm loại bỏ sắt và các tạp chất khác thông qua quá trình lắng và oxy hóa tự nhiên.

Bể lọc nước nhiễm sắt thường chứa các vật liệu lọc chuyên dụng như: Cát thạch anh, than hoạt tính, hạt Birm, cát vàng, cát Mangan, Mangan Greensand hoặc Filox, …

Sử dụng hóa chất

Hóa chất xử lý nước nhiễm sắt thường là các chất có tính oxy hóa mạnh như Cl2, KMnO4,…  để chuyển sắt (Fe2+) thành sắt (Fe3+). Những hóa chất này khi cho vào nước sẽ tạo ra phản ứng kết tủa sắt có màu nâu đỏ, không tan trong nước. Kết tủa này sau đó dễ dàng được loại bỏ bằng các phương pháp lọc.

Bài viết này đã giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng nước nhiễm sắt là gì, những nguyên nhân, tác hại và phương pháp xử lý hiệu quả. Hy vọng rằng, thông qua những thông tin được chia sẻ trên đây, bạn có thể kiểm tra được chất lượng của nguồn nước nhà mình. Nếu còn thắc mắc nào cần giải đáp, hãy để lại bình luận bên dưới bài viết để Thiết bị ngành nước Song Phụng tư vấn nhé!

Thông tin liên hệ:

• Facebook: https://www.facebook.com/SongPhungthietbinganhnuoc 
• Hotline: 091 390 72 74

Tham khảo thêm một số sản phẩm máy lọc và dịch vụ bảo vệ nguồn nước và sức khỏe từ Song Phụng: 

• Máy lọc nước uống bảo vệ sức khỏe
• Thiết bị khử trùng nguồn nước và phụ kiện