Phương pháp cfu là gì? Hướng dẫn cách tính cfu chính xác

Phương pháp CFU là gì? CFU (Colony Forming Unit) là một chỉ số quan trọng trong việc đo lường mật độ vi sinh vật trong các mẫu nước. Được sử dụng rộng rãi trong hệ thống xử lý nước thải, CFU giúp xác định mức độ ô nhiễm và hiệu quả của quá trình xử lý. Việc tính toán CFU chính xác đóng vai trò then chốt trong việc đảm bảo nước thải đạt tiêu chuẩn an toàn trước khi thải ra môi trường. Bài viết này của Thiết bị ngành nước Song Phụng sẽ hướng dẫn bạn cách tính CFU một cách chính xác nhất.

Phương pháp cfu là gì?

CFU (Colony Forming Unit) là đơn vị hình thành khuẩn lạc. Đây là đơn vị thường được sử dụng trong vi sinh học để định lượng số lượng vi sinh vật còn sống trong một mẫu. Thay vì đếm từng tế bào một dưới kính hiển vi, các nhà khoa học sẽ pha loãng mẫu vi sinh vật rồi cấy lên đĩa thạch Petri. Sau thời gian ủ, mỗi đốm khuẩn lạc hình thành trên bề mặt đĩa được xem là bắt nguồn từ một vi sinh vật sống riêng lẻ, hay một CFU. Phương pháp này cho phép đánh giá chính xác mật độ vi sinh vật có khả năng sinh trưởng và phát triển trong điều kiện thích hợp.

Khác với phương pháp đếm trực tiếp tế bào bằng buồng đếm hồng cầu, vốn ghi nhận cả tế bào sống và chết, phương pháp tính CFU chỉ phản ánh những tế bào còn khả năng sống và tạo khuẩn lạc. Nhờ đó, kết quả thu được mang ý nghĩa thực tiễn cao hơn trong các nghiên cứu hoặc ứng dụng yêu cầu kiểm soát và đánh giá mức độ nhiễm khuẩn có khả năng hoạt động sinh học.

>>> Tham khảo thêm: Chất keo tụ là gì? Đặc điểm ứng dụng trong hệ thống xử lý nước

Vì sao cần xác định và tính toán CFU?

Việc xác định và tính toán CFU (Colony Forming Units – đơn vị hình thành khuẩn lạc) là rất cần thiết trong phân tích vi sinh vì các lý do sau:

• Ước tính số vi sinh vật khả thi: CFU giúp xác định số lượng vi khuẩn hoặc nấm còn sống có khả năng sinh trưởng trong mẫu, phản ánh chính xác mức độ ô nhiễm vi sinh.
• Đánh giá chất lượng và an toàn sản phẩm: Việc biết số lượng CFU trong thực phẩm, nước, dược phẩm hay môi trường giúp kiểm soát chất lượng và đảm bảo tuân thủ tiêu chuẩn vệ sinh.
• Đo lường hiệu quả xử lý, khử trùng: Chỉ số CFU giúp so sánh lượng vi sinh vật trước và sau xử lý, từ đó đánh giá hiệu quả các biện pháp diệt khuẩn như tia UV, hóa chất, nhiệt,…
• Tiết kiệm thời gian, tăng độ chính xác: Phương pháp đếm khuẩn lạc nhanh chóng và phản ánh đúng số tế bào sống, thay vì phải đếm từng tế bào bằng kính hiển vi.
• Phân tích định lượng cho mẫu lỏng hoặc rắn: CFU được biểu thị theo đơn vị CFU/mL hoặc CFU/g, giúp xác định chính xác mật độ vi sinh vật trong các dạng mẫu khác nhau.

>>> Tìm hiểu: Hiện tượng tôm nổi đầu do nguyên nhân nào? Biện pháp khắc phục

Hướng dẫn cách tính CFU chính xác

Cách tính CFU (Colony Forming Units – đơn vị hình thành khuẩn lạc) chính xác được thực hiện theo các bước và công thức sau:

Chuẩn bị và đếm khuẩn lạc

• Pha loãng mẫu thử theo các nồng độ pha loãng nối tiếp (ví dụ 10^-3, 10^-4, 10^-5,…).
• Cấy một thể tích xác định (thường 1 ml hoặc 0,1 ml) của mỗi dung dịch pha loãng lên đĩa thạch Petri.
• Ủ đĩa trong điều kiện thích hợp để khuẩn lạc phát triển.
• Đếm số khuẩn lạc trên các đĩa có số lượng khuẩn lạc nằm trong khoảng 25 đến 250 khuẩn lạc (khoảng này được coi là đáng tin cậy để tính toán).

Công thức tính CFU

A = N / (n₁Vf₁ + n₂Vf₂ + … + nᵢVfᵢ)

Trong đó:

• A là số CFU/g hoặc CFU/mL
• N là tổng số khuẩn lạc đếm được
• n là số đĩa đếm được ở mỗi độ pha loãng
• V là thể tích mẫu cấy vào mỗi đĩa
• F là độ pha loãng tương ứng

Ví dụ

Độ pha loãng	Đĩa 1 (khuẩn lạc)	Đĩa 2 (khuẩn lạc)
10^-3	235	246
10^-4	26	25

Tổng số khuẩn lạc = 235 + 246 + 26 + 25 = 532

Tổng thể tích cấy = (2 đĩa × 1 ml × 10^-3) + (2 đĩa × 1 ml × 10^-4) = 2×0.001 + 2×0.0001 = 0.0022 ml

CFU/ml = 532 / 0.0022 ≈ 2.4 × 10^5 CFU/ml

Kết quả CFU nên được làm tròn thành 2 chữ số có nghĩa và biểu diễn dưới dạng số mũ thập phân để phản ánh độ chính xác (ví dụ: 2,4 x 10⁵, không phải 2,42 x 10⁵).

Lưu ý khi tính CFU

• Chọn đĩa có số khuẩn lạc trong khoảng 25–250 để đảm bảo độ chính xác.
• Kết quả thường được biểu diễn dưới dạng số mũ với 2 chữ số có nghĩa (ví dụ: 2,4 × 10^5 CFU/ml).
• CFU phản ánh số lượng vi sinh vật sống có khả năng sinh trưởng trong điều kiện nuôi cấy, không bao gồm tế bào chết.

>>> Tìm đọc: So sánh đá lông vũ và nham thạch để đưa ra lựa chọn phù hợp

Sự tương đồng giữa phương pháp MPN và CFU 

Sự tương đồng giữa phương pháp MPN (Most Probable Number) và phương pháp CFU (Colony Forming Units) gồm các điểm chính sau:

• Cả hai phương pháp đều nhằm mục đích xác định số lượng vi khuẩn sống có khả năng sinh trưởng trong mẫu thử, giúp đánh giá mức độ nhiễm vi sinh vật trong nước, thực phẩm hoặc môi trường.
• MPN và CFU đều được công nhận rộng rãi bởi các tổ chức khoa học và quản lý trên thế giới, có giá trị khoa học tương đương và độ tin cậy cao, thường trên 95%.
• Mặc dù kỹ thuật và môi trường nuôi cấy khác nhau (MPN dùng môi trường lỏng, CFU dùng môi trường rắn), nhưng về bản chất, cả hai đều đo lường số lượng vi sinh vật khả thi trong mẫu, có thể thay thế cho nhau tùy theo mục đích và điều kiện xét nghiệm.

Sự khác biệt giữa phương pháp MPN và phương pháp CFU là gì?

Sự khác biệt giữa phương pháp MPN (Most Probable Number) và phương pháp CFU (Colony Forming Units) chủ yếu nằm ở cách thức thực hiện, môi trường nuôi cấy, đơn vị đo và cách tính toán, cụ thể như sau:

Tiêu chí	Phương pháp MPN (Most Probable Number)	Phương pháp CFU (Colony Forming Un
Nguyên lý	Ước tính số lượng vi sinh vật bằng xác suất thống kê dựa trên số ống dương tính sau khi nuôi cấy	Đếm trực tiếp số khuẩn lạc hình thành trên môi trường thạch sau khi ủ
Dạng kết quả	MPN/mL hoặc MPN/g	CFU/mL hoặc CFU/g
Độ chính xác	Kém chính xác hơn, mang tính ước lượng	Chính xác hơn, vì dựa trên số lượng khuẩn lạc đếm được
Dễ thực hiện	Dễ thực hiện với mẫu nước, mẫu loãng, không yêu cầu đếm khuẩn lạc	Cần cấy mẫu lên đĩa thạch, ủ và đếm khuẩn lạc
Phạm vi ứng dụng	Thường dùng cho nước uống, nước thải, mẫu có mật độ thấp	Dùng phổ biến trong thực phẩm, mỹ phẩm, dược phẩm, môi trường
Thiết bị yêu cầu	Dụng cụ nuôi cấy dạng ống nghiệm, bảng MPN	Đĩa petri, tủ ấm, môi trường thạch
Thời gian thực hiện	Thường lâu hơn do cần nhiều bước ủ và xác định kết quả	Nhanh hơn nếu khuẩn lạc phát triển tốt
Phân biệt vi khuẩn cụ thể	Khó phân biệt giữa các loài	Có thể phân biệt sơ bộ qua hình dạng khuẩn lạc

Qua nội dung trên bạn đã hiểu CFU là gì? Đây là công cụ quan trọng trong việc định lượng vi sinh vật sống mà còn đóng vai trò then chốt trong kiểm soát chất lượng, đặc biệt trong lĩnh vực xử lý nước thải, thực phẩm và môi trường. Việc hiểu rõ bản chất và cách tính chính xác CFU giúp đảm bảo độ tin cậy của kết quả, từ đó đưa ra các quyết định xử lý và kiểm soát vi sinh hiệu quả, an toàn hơn. Để cập nhật thêm kiến thức về môi trường theo dõi ngay các bài viết tại Thiết bị ngành nước Song Phụng để cập nhật sớm nhất.

>>> Dịch vụ dành cho bạn: 

• Tư vấn và thi công lắp đặt hệ thống xử lý nước cho các ngành công nghiệp
• Hướng Dẫn Lựa Chọn Đèn UV Diệt Khuẩn Nước Và Không Khí Hiệu Quả